Bebek ile anne arasındaki her türlü bağlantıyı ve bebeğin beslenmesini plasenta gerçekleştirir. Plasentanın diğer adı, “bebek eşi” demektir. Doğumda veya sezeryan ameliyatında, önce bebek doğar sonra plasenta doğar ya da çıkarılır.
Plasenta, rahim ağzını tam kapatır ise (yani “bebek eşinin önde gelmesi” anlamına gelen) “plasenta previa” adını alır; doğum kanalının başlangıcını kapattığı için mutlak sezeryan ameliyatı gerekir, zira bebek başka türlü doğamaz.
Plasenta, doğum kanalını tam kapatır ise “plasenta previa totalis” adını alır.
Plasenta Previa Ameliyatı Ne Kadar Sürer?
Plasenta previa ameliyatı deneyimli ellerde fazla zaman kaybı olmadan yaklaşık olarak sezeryan ameliyatı kadar sürer.
Plasenta Previa Ameliyatında Risk Nedir?
Plasenta previada bebek eşi, rahmin alt tarafına yani rahim ağzına yerleşir. Normalde rahmin yukarı kısmındaki kas tabakası güçlü olduğu için bebek çıkarıldıktan sonra rahim hemen kasılır ve kanama durur. Plasenta previada ise aşağıdaki riskler söz konusu olabilir:
- Risk: Önce bebek çıkarılır ve daha sonra plasenta çıkarılır; ancak, rahmin alt tarafındaki kasılma yetersiz olabileceği için kanama meydana gelebilir. O nedenle, klasik kitaplarda plasenta previa ameliyatı sırasında veya sonrasındaki 1-2 gün içinde, kanamanın durmaması nedeniyle %5-7 oranında rahmin alındığı yazmaktadır.
- Risk: Kimi plasenta previalar (her ne kadar daha önceden sezeryan ameliyatı geçirmemiş olsalar bile) annenin idrar kesesine veya rahmin alt tarafına nadiren de olsa yapışık olabilirler ve sonuçta ciddi kanamaya veya rahmin alınmasına neden olabilirler.
- Risk: Bazı plasenta previa vakalarında rahmin alt tarafında variköz kan damarları Bu variköz kan damarlarından annenin mesanesini uzaklaştırmak için yapılan işlemler sırasında, annenin mesanesi zarar görebilir.
- Risk: Plasentanın rahim ağzını tamamen kapattığı durumlarda (plasenta previa totalis) bebeğin çıkarılmasında zorluk yaşanabilir veya rahim kesisi yanlara doğru uzayabilir, yanlardan rahme giren rahim damarları (uterin arter) zarar görebilir ve kanama riski artabilir. Bu kanamayı durdurmak için bu alanlara atılacak sütürler nedeniyle annenin üreter (idrar borusu) veya mesanesi zarar görebilir.
Plasenta Previa Ameliyatında Rahmin Alınması Gerekir mi?
Yukarıda saydığımız 4 risk faktörü olsun ya da olmasın, plasenta previa ameliyatında rahim almadan bu ameliyatları yapmak gerekir.
Yukarıdaki saydığımız olası risklere meydan vermemek için dikkatli bir cerrahi diseksiyon gerekir.
Biz kendi pratiğimizde bugüne kadar plasenta previa totalis ameliyatlarında hiçbir zaman rahim almadık. Plasenta previa ameliyatlarında bazı vakalar ciddi sıkıntı çıkarabilir; o nedenle deneyim önemlidir.
Her Kanayan Plasenta Previada Bebek Hemen Çıkarılmalı mıdır?
Her kanayan plasenta previa vakasında, biz kendi pratiğimizde bebeği hemen çıkarmıyoruz. Özellikle bebek haftası ne kadar küçük ise (prematür) mutlaka gebeliği takip ediyoruz. Bu tür kanamalar genellikle kendi kendine duruyor. Daha sonraki haftalarda tekrar kanayabilir. Bu tür kanamaların bebeğe bir zararı yoktur. Ciddi kanamalar durumunda anneye damar yolundan demir tedavisi başlıyoruz. Bu kanamalar sırasında rahimde kasılma ve doğum eylemi başlamamış olması gerekir (çok nadiren doğum eylemi başlamış olabilir ve bebek sezeryan ameliyat ile çıkarılır).
Kanamalı plasenta previa gebelerini takip etmek ve 24 saat hizmet verecek şekilde takip ve planlama yapılmalıdır. Bu takip deneyim ister. Burada asıl amaç, ciddi prematür bebeklerin doğumunu önlemektir.
NOT: Sürekli kanama durumunda ise bebeğin suyu geliyor olabilir ve bu durum kanama ile karıştırılır. Teşhisi iyi koymak gerekir.
Plasenta Previa Ameliyatı Gebeliğin Kaçıncı Haftasında Yapılır?
Gebeliğin 37. haftası idealdir.
Suyu gelen plasenta previa vakalarında ise 34. hafta idealdir.